Üniversite mezunu evliler, bekârlara göre daha yüksek gelire sahip

Işık Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü, üniversite mezunlarının gelirleri üzerinde etkili olan faktörler belirlemek için bir araştırma yaptı.

81 ilden 972 üniversite mezunu çalışanla gerçekleştirilen araştırma sonuçlandı. Buna göre, üniversite mezunu evliler, bekârlara göre daha yüksek gelire sahip. Aynı üniversite ve bölümden mezun olan kadınlar erkeklere göre gelir düzeyi açısından dezavantajlı. Düz lise mezunları, meslek lisesi mezunlarına göre gelir düzeyi açısından daha avantajlı.

ARAŞTIRMA 3 BUÇUK AYDA TAMAMLANDI

İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü Başkanı Doç. Dr. Serhat Koloğlugil, Ekonomi Bölümü Dr. Öğretim Üyeleri Özlem İnanç ve Z. Bilgen Susanlı yönetiminde, İktisadi ve İdari Bilimler, Fen Edebiyat, Mühendislik ve İletişim Fakülteleri mezunu ve ağırlıklı olarak özel sektörde çalışanlarla yüz yüze görüşmeler gerçekleştirildi. 3 buçuk ayda tamamlanan araştırma, 2011 – 2017 yılları arasında mezun olmuş, 22-34 yaş üstü arasında tam zamanlı çalışan kadın ve erkek üniversite mezunlarını kapsıyor.

CİNSİYETÇİLİK KADINLARI GELİRDE DE VURUYOR

Araştırmaya göre, kadınların en düşük aylık gelir kategorisinde olan 2 bin lira bandında yer alma ihtimali ortalama olarak erkeklerden yüzde 11,2 oranında daha fazla. Kadınların 6 bin lira en yüksek aylık gelir kategorisinde yer alma ihtimali ise erkeklere kıyasla yüzde 6,1 oranında daha düşük. Yani, aynı üniversiteden ve bölümden mezun ve aynı niteliklere sahip kadınlar, gelir düzeyi açısından dezavantajlı durumda.

BEKÂRLAR DAHA AZ KAZANIYOR

Üniversite mezunu evliler, bekârlara göre daha fazla kazanıyor. Evli olanların en düşük gelir kategorisinde olma ihtimali, evli olmayanlara kıyasla yüzde 3,5 oranında daha az. Evli olanların en yüksek gelir kategorisinde olma ihtimalleri evli olmayanlara kıyasla yüzde 2 oranında daha fazla.

DÜZ LİSE MEZUNLARI MESLEK LİSELİLERİN ÖNÜNDE

Düz lise mezunları, meslek lisesi mezunlarına kıyasla daha avantajlı. Bir düz lise mezununa kıyasla meslek lisesi mezunlarının en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimalleri yüzde 7. Aynı karşılaştırmada, meslek lisesi mezunlarının en yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimalleri ise düz lise mezunlarına kıyasla yüzde 2,7 oranında daha az. Ayrıca araştırmada, Anadolu ve Fen Liseleri mezunu olmakla, düz lise mezunu olmak arasında gelir düzeyi açısından istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadığı ortaya konuldu.

MÜHENDİSLİK İİBF’DEN, İİBF İLETİŞİM’DEN DAHA AVANTAJLI

Araştırmada referans kategori olan İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesine kıyasla (İİBF), tüm gelir kategorileri için Mühendislik veya İletişim Fakültesi mezunu olmanın istatistiksel olarak anlamlı etkileri bulundu. Buna göre, bir İİBF mezununa kıyasla bir Mühendislik Fakültesi mezununun en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimali yüzde 8,4 oranında daha az. İletişim mezunlarının ise bir İİBF mezununa kıyasla bu en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimalleri yüzde 10 oranında daha fazla. Benzer bir şekilde, İİBF mezunlarıyla karşılaştırıldığında mühendislik fakültesi mezunlarının en yüksek gelir kategorisinde bulunma ihtimalleri yüzde 5,5 oranında daha fazla, İletişim Fakültesi mezunlarının ise yüzde 2,4 oranında daha azdır. Mühendislik okuduysanız, yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimaliniz İİBF mezunlarına kıyasla önemli ölçüde fazla. Eğer İletişim Fakültesi mezunuysanız, bu ihtimal bir İİBF mezunundan daha az.

YABANCI DİL DAHA FAZLA PARA KAZANDIRIYOR

Araştırmaya göre bir üniversite mezunun yabancı dil bilip bilmemesi tüm gelir kategorileri açısından anlamlı bir fark yaratıyor. Yabancı dil bilen bir üniversite mezununun diğer açılardan kendisine eşit bir mezuna kıyasla, en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimali yüzde 8 oranında daha düşük. Bu kişinin en yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimali aynı karşılaştırmada yüzde 3,1 oranında daha fazla.

BABANIN EĞİTİM DURUMU GELİRİ ETKİLİYOR

Babanın üniversite veya yüksek lisans mezunu olması tüm gelir kategorileri açısından etkili bir faktör. Örneğin babanız yüksek lisans mezunuysa, babası ilkokul mezunu bir arkadaşınıza kıyasla en düşük gelir kategorisinde olma ihtimaliniz yüzde 13,8 daha düşük durumda. Babanız yüksek lisans yapmamış bir üniversite mezunu olduğunda da en düşük gelir kategorisinde olma ihtimaliniz, bu arkadaşınıza kıyasla yüzde 7 daha düşük. Benzer bir şekilde, babanız yüksek lisans mezunuysa, babası ilkokul mezunu olan arkadaşınıza göre en yüksek gelir kategorisinde olma ihtimaliniz yüzde 12,4 daha fazla. Bu ihtimal babanız sadece üniversite mezunuysa, arkadaşınıza göre yüzde 3,8 daha yüksek durumda.

3.50’DEN YÜKSEK ORTALAMA, GELİRDE ETKİLİ

Lisans mezuniyet ortalaması sadece en yüksek ortalama (3.50 ve üstü) kategorisinde ise aylık gelire etkisi açısından bir anlamı var. Raporda ortalaması 2.00 - 2.50 arası olan bir kişiye kıyasla, ortalaması 3.50’nin üzerinde olan bir kişinin en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimali yüzde 4,9 daha düşük durumda. Böyle bir kişinin en yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimali ise yüzde 4 daha yüksek.

ÇALIŞMA DENEYİMİ GELİRİ ARTTIRIYOR

Beklendiği üzere, kişinin toplam çalışma süresinin artması, genel olarak düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimalini azaltırken, yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimalini ise arttırıyor. Örneğin, 1-2 yıl arası çalışan bir kişiye oranla, kişinin 4 yıl üstü çalışma deneyiminin olmasının en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimalini yüzde 16,3 azalttığı saptanmış durumda. Aynı karşılaştırmada çalışma deneyimi 4 yıl üstü olan bir kişinin en yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimali ise yüzde 7,7 daha fazla.

YÜKSEK LİSANS EN DÜŞÜK GELİRİ ÖNLEMEDE ETKİLİ

Bir üniversite mezununun yüksek lisans yapıp yapmaması, araştırmaya göre en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimalinizi yüzde 3,9 azaltıyor. Ancak yine sonuçlara göre bu etki en yüksek gelir kategorileri için istatistiksel anlamlılığını az bir farkla da olsa kaybediyor. Örneğin, yüksek lisans yapmış olmanız en yüksek gelir seviyesinde yer alma ihtimalinizi yüzde 2,5 arttırıyor, ancak bu etki araştırmadaki yüzde 5’lik anlamlılık seviyesi testini geçememiş durumda. Sonuç olarak analizde yüksek lisans yapmanın aylık gelire olumlu bir etkisi olduğu saptanmış olsa da, yüksek gelir kategorileri için bu etkinin ancak ‘sınırda’ bir anlamı bulunuyor.

Araştırmadaki değişkinlerden olan ve öğrenim programı, üniversite tipi, çalışma deneyimi, öğrencilik hayatı, yurt dışı değişim programları ile öğrencilik yıllarında staj deneyiminden oluşan diğer 6 değişkenin ise hiçbir gelir kategorisi için anlamlı bir etki yaratmadığı sonucuna ulaşıldığı ortaya konuldu.